Help, ik ben te perfectionistisch. Hoe kan ik dat loslaten?

Jouw perfectionisme, pffft, soms een hel op aarde. Het kan je prima helpen om een topprestatie neer te zetten en aan de andere kant maakt het je bezorgd en onrustig of je het wel goed doet. Dat zorgt ervoor dat je werk eindeloos lang duurt omdat je er maar mee bezig blijft. Het is immers nooit goed (genoeg). Je zou er ziek van kunnen worden. Maar ja, wat kun je eraan doen? En moet je er eigenlijk wel iets aan doen?

Zou er zoiets zijn als de gulden middenweg? Hoe mooi zou dat zijn! Zou je de positieve kanten van je perfectionisme kunnen gebruiken en tegelijkertijd de negatieve randjes eraf kunnen halen? Welke handvatten zijn er om jouw perfectionisme onder controle te houden?

Ik vertel je alles over in dit perfecte blog 🙂

Wat is perfectionisme?

Om meteen maar met de deur in huis te vallen. De harde werkelijkheid is dat de oorzaak van je perfectionistische gedrag vaak te vinden is in onzekerheid. Er zit een soort heilige overtuiging in je hoofd die bijvoorbeeld zegt: “Als ik niet tot het uiterste gaatje ga dan lever ik slecht werk en krijg ik kritiek”.

En dus hou je maar halsstarrig vast aan je perfectionisme, tegen beter weten in, ook als je rationeel weet dat het niet goed helpt en zelfs je werk slechter maakt.

Oog voor detail

In de basis is je perfectionisme natuurlijk een talent. Misschien is dat gek om te horen maar oog voor detail hebben is gewoon een hele goede eigenschap. Het gaat dus meer om je perfectionisme wat onder controle te houden dan om dit af te leren.

Dat is minder moeilijk dan je denkt. En wees gerust, het gaat niet om het stellen van lagere doelen. Het gaat meer om het opnieuw kaderen hoe je naar dingen kijkt. Je doel is vooral om een deel van de druk bij jezelf weg te nemen.

Omgaan met Perfectionisme. Hoe doe je dat?

Ik heb wat ideetjes voor je op een rij gezet om je liefde voor perfectionisme een klein beetje los te laten / onder controle te krijgen. Niet helemaal natuurlijk want ik vind het gewoon een talent, mensen met aandacht voor details.

1. Stap eerst in de helikopter

Je moet je behoorlijk inspannen om perfect te zijn. Jouw toewijding met aandacht voor alle details kost veel moeite en is letterlijk tijdrovend. Immers, een voldoende is nooit genoeg… of wel? Eigenlijk zou je af en toe moeten kijken of je gedrag (want daar praten we over) niet anders kan. Je een beetje onthechten van je perfectionisme

Stap heel even uit je werk (bij voorkeur voordat je start), ga er boven hangen als een helikopter en vraag je het volgende af:

1. Gebruik ik op dit moment mijn tijd verstandig?
2. Ben ik productief?

Waar het om gaat is dat je eerder ‘ontdekt’ dat er geen meerwaarde zit in de inspanning die jij erin stopt en te erkennen dat het werk gewoon klaar is.

Voorbeeld: morgen heb je een presentatie voor een belangrijke klant. Je hebt je presentatie al een keer doorgesproken met je leidinggevende. Toch besluit je om de avond van te voren ‘nog even de puntjes op de i te zetten” door 3 uur te werken aan de presentatie. De helikoptervraag is: verbetert de bijgestelde presentatie de impact naar de klant.

Met de helikopter aanpak kies je bewust om je perfecte mindset aan te pakken. Daarmee stap je uit je patroon van je perfectionistische aanpak. Je kunt dan veel beter beslissen of het op dat moment zinvol is om minder perfect te zijn en je te concentreren op wat belangrijk is.

2. Pas je normen aan

Ik zeg het nog een keer: je hoeft je perfectionisme niet los te laten, alleen maar onder controle te brengen.Om jouw lieve, perfectionistische draak 🙂 in toom te houden is het belangrijk om goed naar je eigen normen te kijken en die aan te passen als de situatie daarom vraagt. Ik hoor je al zuchten: ‘ja maar dan is het niet goed genoeg’ of  ‘ik twijfel nog een beetje want….’. of ‘wat vinden anderen ervan?‘ Precies de gedachte die je aan moet pakken.

Bijvoorbeeld zo:

Je bent bezig om een belangrijk rapport tot in de puntjes in orde te maken. Je gaat echt tot het gaatje omdat je weet wat ervan af hangt. Pas als jij tevreden bent kan het naar je opdrachtgever en de organisatie in.

Dat laatste zinnetje: ‘pas als jij tevreden bent’ is jouw (perfectionistische) norm. Het is een norm die je zelf kunt aanpakken door de eerste versie van je rapport al in een vroeg stadium voor te leggen aan je opdrachtgever, collega of leidinggevende.

Je vraagt of deze persoon je rapport wil reviewen en voorzien van feedback. Vanzelfsprekend mag je daarbij aangeven dat het rapport ‘nog niet af’ is maar dat je graag een eerste terugkoppeling wil.

De kern van deze strategie? Ga sneller in overleg met je omgeving en consulteer of je op de goede weg zit. Dikke kans dat je (met jouw perfectionistische aard) al een aardig eind in de goede richting zit.

3. Maak een checklist

Het streven naar perfectionisme is misschien wel het beste uit te beelden als een reis zonder doel. Je blijft maar lopen en lopen zonder dat je precies weet of je dichter bij je bestemming komt. Rationeel begrijp je als perfectionist natuurlijk heel goed (en heb je zelf ervaren) dat het altijd blijven werken aan een opdracht zelden of nooit lekkere energie geeft.

patroon doorbreken

Om dit patroon van de doelloze reis te doorbreken kun je iets doen waar je waarschijnlijk al goed in bent. Je kunt een persoonlijke checklist samenstellen die je maakt voordat je begint aan het werk wat je moet doen. In de checklist staan bijvoorbeeld zaken als:

• Staan er geen spelfouten in?
• Heb ik alle elementen die noodzakelijk zijn erin staan?
• Vul aan met zaken die je belangrijk vindt

‘Afvinken’ helpt

Door deze onderdelen ‘af te vinken’ werk je gericht aan de afronding van je werk en hoef je niet eindeloos door te blijven ploeteren om je perfectionistische puntjes op de i te zetten. Met het afvinken ben je gewoon klaar, je volgt eenvoudig een proces van concrete en meetbare doelen die op jou zijn afgestemd. Dat geeft je veel meer energie.

Hoe ga ik minder twijfelen, piekeren en malen

Veel perfectionisten kunnen lang en perfecte (her)kauwen over een gedachte of probleem zonder ooit tot een oplossing te komen. Het zijn de typische kenmerken van perfectionisme. Onderzoek laat zien dat dit voornamelijk door angst komt. Ook zijn perfectionisten in het algemeen wat minder lief voor zich zelf. Daarmee bedoel ik dat ze soms ongezond zelfkritisch zijn.

Perfectionisme loslaten

Als perfectionist denk je dat dit malen en twijfelen de manier is om een oplossing voor het probleem/of vraagstuk te bedenken waar je aan werkt. Ik kan je snel uit de brand helpen: dat is het niet! De enige manier om het probleem van herkauwen op te lossen is dat je naar manieren zoekt om de ‘cirkel van het malen’ te doorbreken. Je perfectionisme loslaten wordt dan een stuk makkelijker.

Hoe doorbreek je het malen?

1. Wat zijn je triggers?

Als eerste stap om het malen te doorbreken kun je het beste jezelf observeren (misschien met wat hulp van een collega / vriendin die je daarover feedback kan geven). Je leert daarmee de situaties te herkennen die het herkauwen activeren en die jou als het ware ‘uitschakelen’. Je kunt deze vragen gebruiken:

• Wat is de situatie?
• Waar ben je?
• Wat is het tijdstip van de dag?
• Wie is er bij je in de buurt?

Opdrachtje

Als je een paar van deze situaties verzamelt hebt, kijk dan eens wat de rode draad hiervan is. Welke factoren ‘triggeren’ jouw herkauwmechanisme en hoe zou je deze factoren kunnen negeren, beheersen of doorbreken?

Voorbeeld omgaan met kritiek

Situatie. Iedere keer als jij bij je leidinggevende een overleg hebt maak je je druk waar hij/zij mee komt en ben je bang dat hij/zij jouw oplossing niet goed vindt. Je maalt maar door om de juiste oplossing te bedenken.

Doorbreken: Bepaal zelf de agenda van dit overleg en stuur deze toe naar je baas. Bedenk 2 of 3 vragen waar je concreet een antwoord van hem op wil. Alleen die vragen staan centraal in het overleg.

2. Laat je 1^e indruk even met rust

Veel mensen varen op hun eerste indruk. Op zich een goede strategie. Perfectionisten hebben daarbij de ‘gewoonte’ om zich te concentreren op alle slechte aspecten van die eerste indruk.

Herkenbaar voor je?

Om dit te doorbreken kun je beter even wat tijd nemen en afstand pakken van de situatie. Denk er dus eerst over na welke perspectieven er nog meer mogelijk zijn, dan die eerste indruk, voordat je in actie komt. Doe je dat niet dan loop je het risico dat je veel te veel doet op basis van deze eerste indruk.

3. Zoek wat (mentale) afleiding

Een goed werkende strategie om uit de ‘maalmolen’ te stappen is om afleiding te zoeken. Iets anders dan waar je mee bezig bent op dat moment. Het beste kun je iets kiezen waar je je hoofd bij nodig hebt.

Bijvoorbeeld: betaal een rekening, of loop je agenda van die week door en kijk alvast welke voorbereidingen je daarvoor moet doen. Met deze (mentale) strategie leid je jezelf af en stap je uit het patroon van eindeloos overdenken.

4. Geef positief denken een kans.

Een gevolg van je perfectionisme kan zijn dat je bepaalde activiteiten niet meer doet. Je denkt dan: “als ik het niet perfect kan doen dan hoeft het voor mij niet.” Om dit patroon van negatief denken te doorbreken zou je concreet kunnen nadenken over iets nieuws, wat je in het verleden geprobeerd hebt, en wat gewoon heel goed gegaan is.

Haal die gebeurtenis maar eens naar voren in je gedachten. Herinner je het succes wat je daarmee had zonder dat je 100% van te voren wist of het goed zou gaan. Met die ervaring kun je ook nieuwe activiteiten ondernemen.

Artikel gaat verder na de afbeelding

Laat anderen je helpen

Wat goed kan helpen is om een buddy te zoeken die je kan helpen om je perfectionisme een klein beetje te beteugelen.

Hoe je dat doet?

Je kunt een collega / vriend(in) / familielid vertellen dat je bezig bent om je perfectionisme wat onder controle te krijgen. Vervolgens vraag je aan deze persoon om jou erop te wijzen als je weer wat doorslaat in je perfectionisme. “Waarschuw” deze persoon dat je in eerste instantie waarschijnlijk wat defensief zult reageren. Beloof hem of haar dat je over de feedback zal nadenken.

Moet je dan natuurlijk wel doen 🙂

Bewaak je eigen voortgang

Het beheren (dus niet beheersen) van je perfectionisme kun je ondersteunen door wekelijks de voortgang onder de loupe te nemen. Bekijk jezelf van een afstandje en stel jezelf de volgende vragen:

• Heb ik deze week iets vermeden uit angst om fouten te maken?
• Waren er gebeurtenissen waarbij jouw oog voor detail niet echt hielp?
• Heb ik dingen gedaan (acties) waardoor iets vooruit ging, ondanks dat ik er niet helemaal zeker over was?

Met deze vragen leer je om goed te beoordelen wanneer je perfectionisme je helpt en wanneer het je in de weg zit.

Handige checklist perfectionisme loslaten